Pieter Baak is niet meer.
Het is allemaal heel snel gegaan. Nog maar 5 weken geleden werd bij Pieter een kwaadaardige vorm van kanker geconstateerd. Op vrijdag 18 maart is hij vroeg in de ochtend overleden in het ziekenhuis.
Met Pieter is een bijzonder en waardevol mens heengegaan.
In 1972 begon Pieter Baak, nog maar 24 jaar oud, met het organiseren van zijn eerste orgelconcert. Hij is daar mee door gegaan tot aan het eind van zijn leven.
Vele binnen- en buitenlandse organisten zijn op zijn uitnodiging komen concerteren op met orgels in Den Haag, Loosduinen en Katwijk. Daaronder waren ook veel in Nederland nog onbekende concertgevers, zoals de Michelle Leclerc (1939-2006) die vele malen naar Nederland terug kwam voor een concert.
Hoewel zelf geen organist, was zijn kennis van en over de orgelcultuur onwaarschijnlijk gigantisch. Waarbij hij zeer veel details kende -uit het hoofd of vanuit dat kleine notitieboekje dat hij altijd bij zich had-. Ook zijn kennis en netwerk binnen de internationale orgelwereld was formidabel.
Van die kennis en dat netwerk werd ook dankbaar gebruik gemaakt binnen de vele orgelconcertorganisaties waarin hij actief was. In Den Haag (Grote Kerk) en Loosduinen (Abdijkerk), maar ook in Katwijk (Nieuwe Kerk). Ook als hij, na vele jaren, opstapte als actief bestuurslid bleef hij vaak nog beschikbaar als (artistiek) adviseur. (“geheel vrijblijvend hoor”)
Maar hij was en bleef ook een trouw bezoeker van de orgelconcerten. Waarbij hij dan meestal op de zelfde plaats in de kerk te vinden was. Als regel bleef ook daarna nog wat napraten met andere bezoekers en concertgevers, waarvan hij er vele persoonlijk kende. Of het moest zo zijn dat hij concertfolders of flyers wilde uitreiken…
Na zijn pensionering was hij ook een trouw bezoeker van de lunchpauzeconcerten in b.v. de Kloosterkerk, Gotische zaal en Grote Kerk. Hij was dan altijd erg belangstellend in de veelal jonge en soms nog studerende concertgevers en volgde vele van hen in hun verdere carrière in binnen- en buiteland.
Hoewel hij vrijwel alle gespeelde werken reeds vele malen gehoord had en ze van voor naar achter kende (vaak inclusief de registraties), was hij mild-kritisch over de interpretaties en terughoudend in zijn oordeel.
Bij het organiseren wilde hij van ‘Orgelrichtingen’ niets weten. Of het nu Ton Koopman was of Martin Mans, Daniël Roth of Everhard Zwart, Stephen Tharp of goede vriend Jan van Wingerden, ieder was in zijn ogen gelijk ook al waren er grote verschillen in interpretatie en achtergrond.
Heel vaak registreerde hij ook bij die concerten, in de Grote Kerk als regel samen met Margaret Roest, de echtgenote van Ben van Oosten met wie hij zo lang zo vele concerten had meegemaakt. Reizend door Frankrijk en Duitsland waar o.a. Parijs, Rouen en Berlijn werden bezocht. Ook daar stond hij dan klaar bij de registertrekkers. Het was een vriendschap die ruim een halve eeuw duurde.
Maar in de Grote Kerk werd door Pieter niet alleen geregistreerd. In zijn actieve tijd als bestuurslid van de Stichting Orgelconcerten Grote Kerk, werden ook vele concerten en concertseries door hem voorbereidt.
Dat betekende heel veel werk: (buitenlandse) concertgevers uitnodigen (die vaak ook van het station werden afgehaald…), programma voorbereiden, subsidies regelen, folders, flyers en affiches maken, persberichten maken en contacten met de media verzorgen (hij had daarin en groot netwerk en kreeg dingen voor elkaar die anderen niet lukte). Maar hij hielp ook met het stemmen van de tongwerken en met het goed zetten van de stoelen, zorgde dat deuren op tijd ontsloten werden, enz. enz. Pieter bemoeide zich overal mee. (soms tot wanhoop van anderen) Hij lette op ieder detail en kon soms ontstemt raken als de toegangsdeur naast het orgel op de orgeltribune, nog open stond bij een concert.
Aandacht voor detail en zorgvuldigheid in spreken en schrijven waren voor Pieter erg belangrijk. Dat uitte zich ook in de aankondigingen die hij b.v. deed voorafgaand aan de concerten in de Grote Kerk. Pieter sprak nadrukkelijk met bijna klassieke statigheid in de wens om duidelijk over te komen. Hij vond dat het publiek daar recht op had.
Die aandacht voor detail en zorgvuldigheid in woord en daad kenmerkte Pieter ook bij zijn optreden in de vele jaren dat hij actief was in het Haags Orgel Kontakt, zowel als bestuurslid (secretaris externe zaken) als vertegenwoordiger namens de Stichting Orgelconcerten Grote Kerk. ‘Stokpaardjes’ waren hem daarbij niet vreemd, zoals het verspreiden van de HOK-folder. Die jaarlijkse concertfolder, moest correct en duidelijk zijn. Maar vooral verspreidt worden. Op iedere HOK-locatie, maar eigenlijk ook door alle bestuursleden en organisten.
Hij had daarin recht van spreken want hij had altijd stapels folders en flyers bij zich van de andere concertorganisaties waarin hij actief was. En hij deelde ze uit. Op de vergaderingen en voor of na de concerten. Hij deed dat heel discreet en vriendelijk, maar wel consequent.
De vergaderingen bezocht hij zeer trouw en was altijd goed voorbereid. Verslagen van de vorige vergadering waren door hem uitgeplozen en ook vaak van commentaar voorzien.
Waarbij onjuistheden in datums of namen met precisie werden opgemerkt. Zelfs verschrijvingen, punten en komma’s werden ‘tussen neus en lippen’ even genoemd.
Als secretaris heb ik daar dankbaar gebruik van gemaakt door hem in te schakelen als ‘corrector’ voor belangrijke stukken zoals jaarverslagen en jaarplannen, maar ook proefdrukken van HOK-folders. Dit correctiewerk leidde als regel tot zeer lange telefoongesprekken waarin de concepten grondig werden doorgenomen. Ook na zijn aftreden ging dit door. (Pieter was ‘voor het leven’ benoemd als Buitengewoon Adviseur’ en zodoende toch met het HOK verbonden)
Pieter had ook regelmatig contact met de plaatselijke overheid om zo de orgelcultuur ook op de politieke agenda te krijgen en, niet onbelangrijk, subsidies veilig te stellen.
Met betrekking tot dat laatste was hij ook altijd bezig particuliere subsidiegevers warm te krijgen of te houden om hun financiële bijdragen te leveren voor de orgelcultuur.
De contacten en relaties die Pieter zo had en ook uitbreidde moeten gigantisch zijn geweest. Dat gold uiteraard ook voor de (internationale) orgelwereld. Hij kende iedereen, vaak persoonlijk. Maar was ook bereid anderen te laten delen in die kennis waardoor dit netwerk weer uitbreidde.
Facebook heeft hem nooit bekoord. Dat ging aan hem voorbij, maar de website van het HOK werd trouw door hem bezocht en waar nodig van commentaar voorzien. Alles moest correct zijn en er mocht niets belangrijks vergeten worden!
Pieter was zodoende nadrukkelijk aanwezig als bewaker van de goed orde.
In de persoonlijke contacten en lange telefoongesprekken met Pieter werden heel veel nieuwe feiten en wetenswaardigheden m.b.t. de orgelwereld aan de orde gesteld. Maar werd ook zijn belangstelling m.b.t. de gezondheid en het gezin duidelijk. Evenals meer ‘verhevene‘ zaken m.b.t. kerk en geloof.
Pieter opgegroeid in een streng Reformatorisch milieu keek nadrukkelijk over de kerkmuren heen die Nederland zo verdelen. Hij kerkte vaak in de Nieuwe Badkapel en de Kloosterkerk, waar hij een trouw bezoeker was van de Cantatediensten, maar ook andere kerken konden op zijn bezoek rekenen. Hij liep niet te koop met zijn persoonlijk geloof, maar sprak wel openhartig over de Almachtige. De theologische gesprekken die hij met b.v. organist Jos van der Kooy hield waren onderhoudend en diepgaand.
Jos en Pieter ontmoeten elkaar regelmatig. Niet alleen tijdens de lunchconcerten in de Gotische zaal en de HOK-vergaderingen, maar ook tijdens de excursies van het ‘Educatieve orgelproject voor de basisschool’ (het ‘Kinderproject’) dat namens het HOK jaarlijks voor meerdere Haagse basisscholen werd georganiseerd.
Pieter was daar altijd bij, gewapend met zijn fotocamera om alles vast te leggen. Ook vaak tijdens de gastlessen op school. (niet altijd eenvoudig met de huidige privacyregels)
Die fotocamera, met Pieter al fotograaf, was er ook altijd bij tijdens concerten en bijzondere gelegenheden. Pieter kende daarin geen valse bescheidenheid maar zorgde altijd dat hij een prominente positie had voor een duidelijke foto (vaak tot ramp voor andere fotografen…).
Die foto werd dan vrijblijvend ter beschikking gesteld voor de PR van o.a. het HOK.
Zijn grote inzet voor de orgelcultuur heeft er toe geleid dat hem meerdere onderscheidingen werden toegekend, zoals de Stadspenning van Den Haag (2008), Ridder in de orde van Oranje Nassau (2009) en vier maal een medaille van de Franse Société Académique "Arts, Sciences, Lettres" te Parijs (1980: brons, 1989: zilver, 1999: verguld zilver en 2000: goud) (iets dat uitzonderlijk is voor een ‘niet uitvoerend musicus’).
Pieter was een ongelooflijk belangrijk man in de orgelcultuur, maar vooral een trouwe vriend die we erg zullen missen nu hij er niet meer is.
Wie hem echter het meest zullen missen zijn Johannes en Daniël, zijn beide zonen en schoondochter Julia. Zij hebben hem liefdevol bijgestaan in die moeilijke laatste periode. Maar natuurlijk ook Okkie zijn voormalige echtgenote en moeder van hun beider zonen.
Pieter was nog maar kort geleden opa geworden en was daar ongelofelijk trots op. Hij had nog zo graag van die nieuwe rol willen genieten.
Helaas heeft het niet zo mogen zijn.
Er is heel veel waarin we dankbaar kunnen zijn en dat in de herinnering kan voortleven.
Op donderdag 24 maart is Pieter begraven op de Algemene begraafplaats aan de Kerkhoflaan in het bijzijn van familie en enkele goede vrienden.
Voorafgaand aan de begrafenis was er een gedachtenisdienst in de Nieuwe Badkapel. De kerk waar hij zich thuis voelde.
Vaarwel Pieter, goede vriend, we missen je nu al.
(Henk Barnhard, voorm. secretaris HOK)
Gepubliceerd: zaterdag 26 maart 2022
Meer nieuws
De Stichting Haags Orgel Kontakt (HOK) is een samenwerkingsverband van zes participerende cultuuraanbieders in de Haagse binnenstad.
Klik HIER voor de volledige omschrijving
Het Haags Orgel Kontakt onderschrijft de Governance Code Cultuur (GCC) en de Code Culturele Diversiteit (CCD)
Het Haags Orgel Kontakt wil zich ook houden aan de regelgeving m.b.t. de Algemene Verordening Persoonsgegevens.
In onderstaande LINKS meer info over:
De concerten en andere activiteiten van het HOK zijn alleen mogelijk door financiële bijdragen van subsidiegevers en de structurele subsidie die het samenwerkingsverband van het HOK ontvangt van de Gemeente Den Haag.
