Op 18 maart 1973 werd, op initiatief van het hoofd kunstzaken van de gemeente Den Haag en enkele concertorganisaties in de Haagse binnenstad, het Haags Orgel Kontakt opgericht. Met als belangrijkste doel ‘het bevorderen van de orgelcultuur' De belangrijkste taken zouden o.m. a) zijn het coördineren van de orgelconcerten in de Haags binnenstad; b) het coördineren van de jaarlijkse subsidieaanvragen; c) het organiseren van excursies en d) het adviseren en propaganderen op het gebied van de orgelcultuur.
In 2013 bestond het HOK 40 jaar. Reden voor een feestje!
Al in 2011 werd begonnen met de noodzakelijke voorbereidingen, verkenningen en het ontwikkelen van ideeën. Daarbij werden een aantal zaken duidelijk: 1) er zou een jubileumconcert gegeven worden waaraan alle HOK organisten hun medewerking zouden (moeten) geven; 2) de jubileumdag of het jubileumconcert zou op een aantrekkelijke locatie (moeten) plaatsvinden; 3) bij het HOK jubileum zou aan het (Haagse) publiek een cadeautje worden aangeboden.
Bij de verdere uitwerking van de plannen kwamen een aantal zaken ‘bovendrijven': a) Er moest een ‘jubileumcompositie' komen, voortkomen uit een compositieopdracht aan een (liefst Haagse) componist; b) de jubileumdag zou plaatsvinden in de Nieuwe Kerk, die door zijn ligging -midden in de Haagse binnenstad- een unieke locatie was. In deze keuze werd ook betrokken dat het zeer fraaie orgel van de Nieuwe Kerk zelden te beluisteren is. Omdat de Nieuwe Kerk 's avonds niet beschikbaar was zou het slotconcert plaatsvinden in de Lutherse kerk; c) de jubileumdag moest ‘voor elck wat wils' bieden. Dus ook de jeugd zou zich welkom moeten voelen.
Als datum voor de jubileumdag werd gekozen voor 13 april (13-04-'13).
Er hebben vele contacten plaatsgevonden. Er is veel overleg geweest. Besluiten werden genomen (en moesten soms weer aangepast of terug gedraaid worden) Aanvragen werden ingediend, programma's en affiches gemaakt, advertenties opgesteld, PR geregeld en uitnodigingen verzonden. Uiteraard moest er ook het nodige geregeld worden om oefenen en inspelen op het orgel van de Nieuwe Kerk mogelijk te maken, moesten de tongwerken van het orgel gestemd en van alles en nog wat geregeld. Ook moesten er (op de valreep) nog CD opnames gemaakt worden voor de ‘jubileum CD'. Kort om: Er werd ‘geschipperd' en geïmproviseerd.
Als componist voor de jubileumcompositie werd gevonden de, van oorsprong, Haagse componist en voormalig organist van de Rotterdamse Grote of St. Laurenskerk, Johann Th. Lemckert. Hij componeerde de ‘Haagse Gildebroeders Suite voor orgel' (gebaseerd op het oude lied ‘Gildebroeders maakt plezieren'). Deze compositie zou in druk uitgegeven worden door Muziekuitgever Boejenga en tijdens de jubileumdag ‘ten doop worden gehouden'.
Later werd ook nog besloten om de jubileumcompositie op CD te zetten, uitgevoerd door organist Aart Bergwerff op ‘zijn' orgel van de Lutherse Kerk en voorafgegaan door het ‘Gildebroederslied' gezongen door de Capella Sancti Jacobi o.l.v. Jos Laus.
Het ‘speciale moment voor de jeugd' op de jubileumdag zou worden gevormd door de bekendmaking en prijsuitreiking van de teken/knutselwedstrijd ‘Wie maakt het mooiste orgel' die was uitgeschreven voor de schoolklassen die hadden meegedaan aan het educatieve project voor de basisschool die het HOK (ook) in 2013 had georganiseerd.
De activiteiten in het kader van het HOK jubileum konden niet zondermeer gefinancierd worden uit de ‘lopende middelen' van het HOK (voornamelijk bestaande uit de jaarlijkse structurele subsidie, verstrekt door de gemeente Den Haag) die immers met name bedoeld zijn voor de voortgang van de concerten door de HOK participanten.
Er zou dus bij verschillende (Cultuur)stichtingen aangeklopt worden voor een donatie. Tevens zou er ‘projectsubsidie' aangevraagd worden (naast de structurele subsidie) bij de gemeente Den Haag. Dit alles is gebeurt.
Wie op zaterdag 13 april om ca 12.00 uur in de Haagse binnenstad moest zijn kon al van verre draaiorgel muziek horen. Niet zo bijzonder in een stad als Den Haag. Maar nu wel, want nu geen ‘Tulpen uit Amsterdam' of ‘Wij houden van oranje' maar een orgelwerk van de grote Johann Sebastian Bach!
Vele passanten waren dan ook verbaast en bleven staan bij het hek van de Nieuwe Kerk, want daar kwam het geluid vandaan. Het kwam van het draaiorgel ‘De grote Radiokast' van dhr. De Ruijter die door het HOK bestuur was gevraagd om voorafgaand aan de concerten in de Nieuwe Kerk en Lutherse Kerk, het orgel in de stad te laten horen.
Nou, dat heeft hij gedaan! Getrokken door een paard (dat zijn weg door de binnenstad al blindelings kon vinden) kwam het orgel naar de Nieuwe Kerk en speelde daar de toccata en fuga in d van Bach.
Om 13.00 uur stopte het draaiorgel en nam het grote orgel van Johannes Duyschot in de Nieuwe Kerk het over met een feestelijke ‘Fanfare' van Jac. Nic. Lemmens, gespeeld door Jos Laus, organist van de St. Jacobuskerk. Hij vervolgde zijn bespeling met enkele ‘Speelstukken' van Joop Schouten en sloot deze 1e bespeling af met (opnieuw) een ‘Fanfare' van William Mathias. De activiteiten van de organist aan de klavieren van het orgel waren door de ca 300 bezoekers in de kerk te volgen middels 2 grote TV schermen.
Omdat de jubileumdag een gevarieerde dag zou zijn met veel afwisseling en ‘voor elck wat wils' volgde op iedere orgelbespeling een pauze waarin men wat kon ‘verpozen' en, in het souterrain van de kerk, een consumptie kon gebruiken, interessante stands kon bezoeken van o.a. Maandblad ‘De Orgelvriend', Boejenga Muziekproducties (met de uitgaven van de jubileumcompositie) en oude orgel LPs. Maar ook presentaties kon bijwonen van o.a. het HOK kinderproject en een orgelmaker. Natuurlijk waren er ook CDs van de HOK organisten te koop en was voor een ‘mini bedrag' de (mini) jubileum CD aan te schaffen.
Om 14.00 uur werd de jubileummiddag officieel geopend door HOK voorzitter Hero de Boer, waarna de orgelbespeling werd voortgezet door Geerten van de Wetering, titularis van de Kloosterkerk. Hij liet alle genieten van ‘Play it cool', een swingend stuk van Ad Wammes.
Om ca 14.20 uur zou de jubileumcompositie officieel worden aangeboden aan de burgemeester van Den Haag, de heer Jozias van Aartsen. Allen waren dus in gespannen verwachting van de komst van de ‘burgervader' die, zo bleek, ook te maken had gekregen van de verkeersdrukte in de Haagse binnenstad. Het werd dus ietsje later. Maar uiteindelijk kon de in een fraaie band gedrukte ‘Haagse Gildebroeders Suite' toch aan hem worden uitgereikt door de HOK voorzitter. Tezamen met de compositie op CD. ‘Omdat het het bestuur niet bekend was of de burgemeester zelf het stuk zou kunnen spelen'.
De heer van Aartsen dankte daarop het HOK voor de uitnodiging, de compositie en de CD en feliciteerde het HOK met dit jubileum en de stad met een samenwerkingsverband als het HOK.
Hoogste tijd om iets van de jubileumcompositie te horen!
Daarvoor was Aart Bergwerff, organist van de Lutherse Kerk op de orgelbank gaan zitten.
Hij speelde drie van de acht delen uit de ‘Haagse Gildebroeders Suite' van Johann Th. Lemckert vol passie. Tijdens het slotconcert zou hij de gehele suite spelen op zijn eigen' orgel in de Lutherse Kerk.
Opnieuw was het pauze met alle mogelijkheden van dien. Zo kon ieder ook eens nader kennis maken met de HOK organisten en het bestuur. Er werden vele interessante gespreken waargenomen...
Intussen werden er ook kinderstemmen gehoord in de kerk en het souterrain.
Een aantal kinderen waren, vergezeld van hun ouders of met de meester van school, naar de Nieuwe Kerk gekomen om eens te zien hoe die kerk er nou van binnen uit zag, maar toch vooral om hun werkstukken (nog) eens te bekijken, in afwachting of ze in de prijzen zouden vallen.... Na een kort welkom door ‘meester Henk' (Barnhard) was het de beurt aan ‘meneer Jos' (van der Kooy) die op het orgel eens liet horen wat er allemaal wel niet kon met zo'n groot instrument.
En opnieuw waande de kinderen zich als hoofdrolspelers van het lesverhaal ‘Muziek uit een gebouw' dat in de klas en tijdens de excursies in de Kloosterkerk het uitgangspunt was van een les over het orgel. Maar ze waren natuurlijk ook wel een beetje zenuwachtig over wie de prijzen straks in ontvangst zou mogen nemen....
Na de bespeling van ‘meneer Jos' kwam hij naar beneden om de prijswinnaars bekend te maken en de prijzen uit te reiken. Bijgestaan door Jannie en Henk Barnhard, die ze nog kenden van de lessen op school en de excursie in de Kloosterkerk.
Na deze spannende gebeurtenis was het weer pauze en kon iedereen de werkstukken bekijken in het souterrain. Natuurlijk mocht er ook even gespeeld worden op het kleine demonstratie orgeltje (van Flentrop orgelbouw) dat ze nog kenden van de excursies. En ook alle orgelpijpen waren er weer. Die kan je dan mooi ook even aan je ouders laten zien! Natuurlijk is het dan ook fantastisch als de burgemeester zelf nog even komt kijken naar wat je gemaakt hebt....
Om 15.45 uur was het de beurt aan Ben van Oosten, titularis van de Grote of St. Jacobskerk voor zijn bespeling. Hij had de Sonate in Bes gr. Van Felix Mendelssohn op de lezenaar staan. Een waardig en feestelijk slot van een feestelijke middag.
Die echter nog niet voorbij was, want om 17.00 zou het slotconcert in de Lutherse Kerk aanvangen.
En ook hier stond het draaiorgel ‘De Grote Radiokast', met paard en al, weer voor de kerk. En ook hier weer klonk Bach door de straten. Mensen bleven ook hier staan. Zulke muziek hadden ze nog nooit uit een draaiorgel horen komen...
En ook hier vulde de kerk zich weer met de vele bezoekers. Allen die het jubileum al in de Nieuwe Kerk hadden meegevierd -en dus in bezit waren van het programmaboekje- mochten gratis naar binnen. Ook hier mochten we zo'n 300 bezoekers verwelkomen.
Het slotconcert werd geopend door organist Ben van Oosten die gelijk de (feestelijke) toon zetten met het ‘Grand Chour Triomphale in A gr.' van Alexandre Guilmant. Gevolgd door het meer ingetogen ‘Invocation in Bes gr.'
Jos van der Kooy zette de orgelbespeling voort met een overweldigende improvisatie geheel in zijn stijl.
De verrassing kwam nadat Geerten van de Wetering plaats nam achter de klavieren van het grote (Bätz) orgel en Aart Bergwerff op de orgelbank van het kleine (Italiaanse) orgel er recht tegenover. Ze spelden samen een ‘Concierto de dos organos' van de Italiaanse componist Josef Blanco. Dat voor dit ‘huzarenstukje' een register uit het rugwerk van het Bätz orgel om-gestemd moest worden in de middentoonstemming van het Italiaanse orgel, was geen belemmering.
Geerten bleef nog even op de orgelbank van het grote orgel zitten voor de ‘Impromptu' van Lennox Berkeley -een stuk voor orgel-. Maar ook voor de begeleiding van het ‘Solus ad victimam' van Kenneth Leighton, dat gezongen werd door de ‘Cappella Sancti Jacobi' o.l.v. Jos Laus.
De ‘Cappella' zong daarna á capella verder in twee stukjes van Haagse componisten, te weten Jaap Gereadts (‘O lux perpetua'), Joop Schouten (‘er is een lam dat bloedt') om af te sluiten met een vierstemmig arrangement van Jos Laus over het lied ‘Gidebroeders maakt plezieren'. Dat de componist van jubileumcompositie, Johann Th. Lemckert had geïnspireerd bij het schrijven van zijn ‘Haagse Gildebroeders Suite voor orgel'.
Deze suite werd tot slot vertolkt door Aart Bergwerff. Die daarin alle stemmen en stemmingen van orgel en compositie die emotie mee gaf die de componist er in bedoeld had.
Aardig is te weten dat alle delen geschreven waren voor specifieke aard en kenmerken van de orgels van de 5 HOK locaties. (Gotische Zaal: ‘Lied', Kloosterkerk: ‘Duo', Lutherse kerk: ‘Récit de Cromorne', Grote Kerk: ‘Caprice', St. Jacobuskerk: ‘Prière', Grote Kerk: ‘Dialogue' en ‘Epilogue')
Alle concertgevers werden in een daverend applaus bedankt voor hun artistieke inbreng en ontvingen daarnaast nog een flesje wijn.
Voor de concertgevers, vrijwilligers en bestuursleden was er nog een korte en gezellige ‘nazit' in de gemeentezaal van de kerk, waar een drankje en wat hapjes klaar stonden.
De toegang voor de gehele middag (incl. het slotconcert) was gesteld op € 10,-*. Daarvoor ontving men een uitgebreid en kleurrijk programmaboek en de aangeboden consumpties in de Nieuwe Kerk, verzorgt door Nieuw Kerk ‘huiscateraar' Taat & de Regt.
* Er was besloten tot het heffen van een toegang, enerzijds om de kosten enigszins te drukken, maar vooral ook om het ‘ongenode gasten' niet te gemakkelijk te maken.
Er kan met recht gesproken worden van een in alle opzichten geslaagde dag. De zon scheen, er waren veel bezoekers en gasten die van de artistiek hoogstaande uitvoeringen genoten, de kinderen hadden het naar hun zin en de burgemeester was erg content met wat hij had gehoord en gezien.
Uiteraard was dit alles niet mogelijk geweest zonder de inzet van de HOK organisten en de Capella Sancti Jacobi, de hulp van vrijwilligers en de medewerking van de Nieuwe Kerk Cateraar Taat & de Regt en de kosters van de Lutherse Kerk.
Dat dit alles financieel mogelijk was is vooral te danken aan de inzet van het HOK bestuur, die vele zaken in eigen beheer heeft gedaan, en de donaties van Fonds 1818, het Prins Bernhard Cultuurfonds en Stichting Zabawas en de mogelijkheid om gebruik te maken van een gedeelte van de structurele subsidie van de Gemeente.
Henk Barnhard, secr. HOK
De Stichting Haags Orgel Kontakt (HOK) is een samenwerkingsverband van zes participerende cultuuraanbieders in de Haagse binnenstad.
Klik HIER voor de volledige omschrijving
Het Haags Orgel Kontakt onderschrijft de Governance Code Cultuur (GCC) en de Code Culturele Diversiteit (CCD)
Het Haags Orgel Kontakt wil zich ook houden aan de regelgeving m.b.t. de Algemene Verordening Persoonsgegevens.
In onderstaande LINKS meer info over:
De concerten en andere activiteiten van het HOK zijn alleen mogelijk door financiële bijdragen van subsidiegevers en de structurele subsidie die het samenwerkingsverband van het HOK ontvangt van de Gemeente Den Haag.
